乎
hồ, hô♦ (Giới) Ở, vào. § Tương đương với ư 於. ◇Trang Tử 莊子: Ngô sanh hồ loạn thế 吾生乎亂世 (Nhượng vương 讓王) Ta sinh ra vào đời loạn. ◇Chiến quốc sách 戰國策: Trạc chi hồ tân khách chi trung, nhi lập chi hồ quần thần chi thượng 擢之乎賓客之中, 而立之乎群臣之上 (Yên sách nhị 燕策二) Đề bạt ta ở trong hàng tân khách, mà đặt ở trên quần thần.
♦ (Trợ) Đặt ở cuối câu, biểu thị nghi vấn: chăng, không? Tương đương với mạ 嗎, ni 呢. ◇Luận Ngữ 論語: Tăng Tử viết: Ngô nhật tam tỉnh ngô thân: vi nhân mưu nhi bất trung hồ? Dữ bằng hữu giao nhi bất tín hồ? Truyền bất tập hồ? 曾子曰: 吾日三省吾身: 為人謀而不忠乎? 與朋友交而不信乎? 傳不習乎? (Học nhi 學而) Mỗi ngày tôi tự xét ba việc: Làm việc gì cho ai, có hết lòng không? Giao thiệp với bạn bè, có thành tín không? Thầy dạy cho điều gì, có học tập đủ không?
♦ (Trợ) Dùng ở cuối câu, để nhấn mạnh, hỏi vặn. ◇Luận Ngữ 論語: Học nhi thời tập chi, bất diệc duyệt hồ? 學而時習之, 不亦悅乎 (Học nhi 學而) Học mà thường ôn tập, cũng chẳng thích ư?
♦ (Trợ) Đặt ở cuối câu, dùng để kêu, gọi. ◇Luận Ngữ 論語: Sâm hồ! Ngô đạo nhất dĩ quán chi 吾道一以貫之 (Lí nhân 里仁) Anh Sâm ơi! Đạo của ta chỉ có một lẽ mà thông suốt cả.
♦ (Trợ) Đặt sau hình dung từ, biểu thị cảm thán, khen ngợi: thay, nhỉ, biết bao. ◇Luận Ngữ 論語: Chu giám ư nhị đại, úc úc hồ văn tai 周監於二代, 郁郁乎文哉 (Bát dật 八佾) Tấm gương nhà Chu ở hai triều đại, rực rỡ văn vẻ biết bao!
♦ (Trợ) Đặt giữa câu, để làm thư hoãn ngữ khí. ◇Mạnh Tử 孟子: Sĩ phi vi bần dã, nhi hữu thì hồ vi bần 仕非為貧也, 而有時乎為貧 (Vạn Chương hạ 萬章下) Làm quan chẳng phải vì nghèo, nhưng cũng có khi vì nghèo.
♦ (Thán) Ôi. ◎Như: nguy nguy hồ 巍巍乎 cao vòi vọi vậy ôi!, tất dã chánh danh hồ! 必也正名乎 ắt vậy phải chánh cái danh vậy ôi!
♦ Một âm là hô. (Thán) Hỡi, ôi. § Cũng như hô 呼. ◎Như: ô hô 於乎 hỡi ơi!
1. [幾乎] cơ hồ 2. [茫乎] mang hồ 3. [嗟乎] ta hồ 4. [嗟茲乎] ta tư hồ 5. [在乎] tại hồ 6. [似乎] tự hồ