本末 bổn mạt
♦ Gốc cây và ngọn cây.
♦ Chỉ đầu và cuối sự vật, thủy chung, nguyên ủy.
♦ Trên dưới, trước sau. ◇Tào Quýnh 曹冏: Quân cô lập ư thượng, thần lộng quyền ư hạ, bổn mạt bất năng tương ngự, thân thủ bất năng tương sử, do thị thiên hạ đỉnh phí, gian hung tịnh tranh 君孤立於上, 臣弄權於下, 本末不能相御, 身手不能相使, 由是天下鼎沸, 姦凶并爭 (Lục đại luận 六代論) Vua cô lập ở trên, bề tôi lộng quyền ở dưới, trên dưới không biết chế ngự nhau, mình và tay không biết sai khiến nhau, do đó mà trong thiên hạ vạc sôi, gian ác cùng tranh giành.
♦ Chỉ nghề nông và nghề buôn bán làm công. ◇Hậu Hán Thư 後漢書: Bổn mạt bất túc tương cung, tắc dân an đắc bất cơ hàn 本末不足相供, 則民安得不飢寒 (Vương Phù truyện 王符傳) Nông và công thương không đủ cung ứng nhau, thì dân làm sao không khỏi đói lạnh.
♦ Chỉ nhân nghĩa và hình pháp. ◇Giả Nghị 賈誼: Tần bổn mạt tịnh thất, cố bất năng trường 秦本末並失, 故不能長 (Quá Tần luận 過秦論) Nhà Tần nhân nghĩa và pháp chế đều mất, cho nên không thể bền lâu.

---