天命 thiên mệnh♦ Mệnh trời, ý trời. § Trời là chủ tể muôn vật, mệnh vận đều do trời định đoạt. ◇La Đại Kinh
羅大經:
Thả nhân chi sanh dã, bần phú quý tiện, yểu thọ hiền ngu, bẩm tính phú phân, các tự hữu định, vị chi thiên mệnh, bất khả cải dã 且人之生也,
貧富貴賤,
夭壽賢愚,
稟性賦分,
各自有定,
謂之天命,
不可改也 (Hạc lâm ngọc lộ
鶴林玉露) Phàm người ta ở đời, nghèo giàu sang hèn, yểu thọ hiền ngu, bẩm tính phú cho, đều đã định sẵn, gọi là mệnh trời, không thể thay đổi.
♦ Phép tắc, quy luật tự nhiên.
♦ Ngày xưa, quyền vua do trời trao cho, cho nên mệnh vua coi như mệnh trời. ◇Tam quốc diễn nghĩa
三國演義:
Cửu văn công chi đại danh, kim hạnh nhất hội. Công kí tri thiên mệnh, thức thì vụ, hà cố hưng vô danh chi binh? 久聞公之大名,
今幸一會.
公既知天命,
識時務,
何故興無名之兵 (Đệ cửu thập tam hồi) Lâu nay nghe đại danh của ngài (chỉ Khổng Minh), nay may mắn được gặp mặt. Ngài đã là người biết mệnh trời (tức là mệnh vua Thái tổ Võ hoàng đế), hiểu thời vụ, cớ sao lại cất quân vô danh làm vậy?
♦ Thiên phú. ◇Lễ Kí
禮記:
Thiên mệnh chi vị tính 天命之謂性 (Trung Dung
中庸) Cái mà trời phú cho gọi là tính.
♦ Tuổi trời, tuổi thọ.