彈指 đàn chỉ♦ Búng ngón tay. Biểu thị hoan hỉ, chấp thuận, cảnh cáo, v.v. § Nguyên là phong tục người Ấn Độ. Sau cũng có nghĩa là: bày tỏ tình tự kích động. ◇Pháp Hoa Kinh
法華經:
Nhất thì khánh khái, câu cộng đàn chỉ, thị nhị âm thanh, biến chí thập phương chư phật thế giới, địa giai lục chủng chấn động 一時謦欬,
俱共彈指,
是二音聲,
遍至十方諸佛世界,
地皆六種震動 (Như Lai thần lực phẩm đệ nhị thập nhất
如來神力品第二十一) Đồng thời tằng hắng, cùng búng ngón tay, hai tiếng đó vang khắp mười phương chư Phật, đất đều chấn động sáu cách.
♦ Tỉ dụ thời gian rất ngắn, trong chớp mắt. ◇Phổ Nhuận đại sư
普潤大師:
Tăng kì vân: Nhị thập niệm vi nhất thuấn, nhị thập thuấn danh nhất đàn chỉ 僧祇云:
二十念為一瞬,
二十瞬名一彈指 (Phiên dịch danh nghĩa tập
翻譯名義集, Thì phân
時分, Đát sát na
怛剎那).
♦ Tỉ dụ thời gian qua rất nhanh. ◇Nho lâm ngoại sử
儒林外史:
Đàn chỉ hựu quá liễu tam tứ niên, Vương Miện khán thư, tâm hạ dã trước thật minh bạch liễu 彈指又過了三四年,
王冕看書,
心下也著實明白了 (Đệ nhất hồi).
♦ Tỉ dụ dễ dàng. ◇Tam quốc diễn nghĩa
三國演義:
Khước thuyết Chu Du, Lỗ Túc hồi trại, Túc viết: Đô đốc như hà diệc hứa Huyền Đức thủ Nam Quận? Du viết: Ngô đàn chỉ khả đắc Nam Quận, lạc đắc hư tố nhân tình 卻說周瑜,
魯肅回寨,
肅曰:
都督如何亦許玄德取南郡?
瑜曰:
吾彈指可得南郡,
落得虛做人情 (Đệ ngũ nhất hồi) Lại nói Chu Du, Lỗ Túc về đến trại. Túc hỏi: Làm sao đô đốc hứa cho Huyền Đức lấy Nam Quận? Du nói: Ta búng ngón tay cũng lấy được Nam Quận, ta nói thế chẳng qua để lấy lòng họ đó thôi.