異端 dị đoan
♦ Ngày xưa nhà nho gọi các học thuyết, học phái khác là dị đoan 異端. ◇Huyền Tông 玄宗: Ta hồ! phu tử một nhi vi ngôn tuyệt, dị đoan khởi nhi đại nghĩa quai 嗟乎! 夫子沒而微言絕, 異端起而大義乖 (Hiếu kinh 孝經, Tự 序).
♦ Đứng từ vị trí của người hoặc tổ chức chính thống, gọi những quan điểm học thuyết hoặc giáo nghĩa khác là dị đoan 異端. ◇Tăng Triệu 僧肇: Ngoại đạo phân nhiên, dị đoan cạnh khởi, tà biện bức chân, đãi loạn chánh đạo 外道紛然, 異端競起, 邪辯逼真, 殆亂正道 (Bách luận tự 百論序).
♦ Các loại thuyết pháp, không cùng kiến giải. ◇Kê Khang 嵇康: Quảng cầu dị đoan, dĩ minh sự lí 廣求異端, 以明事理 (Đáp thích nan trạch vô cát hung nhiếp sanh luận 答釋難宅無吉凶攝生論).
♦ Ý khác, lòng chia lìa. ◇Nam Tề Thư 南齊書: (Siêu Tông) hiệp phụ gian tà, nghi gián trung liệt, cấu phiến dị đoan, cơ nghị thì chánh (超宗)協附姦邪, 疑間忠烈, 構扇異端, 譏議時政 (Tạ Siêu Tông truyện 謝超宗傳).
♦ Phân li, chia cách. ◇Tái sanh duyên 再生緣: Nô hợp nhĩ, đồng xử đồng quy bất dị đoan 奴合你, 同處同歸不異端 (Đệ thập thất hồi).
♦ Chỉ sự vật không quan trọng, không khẩn yếu. ◇Nhan thị gia huấn 顏氏家訓: Cổ nhân vân: Đa vi thiểu thiện, bất như chấp nhất. Thạch thử ngũ năng, bất thành kĩ thuật (...) nhược tỉnh kì dị đoan, đương tinh diệu dã 古人云: 多為少善, 不如執一. 鼫鼠五能, 不成伎術(...)若省其異端, 當精妙也 (Tỉnh sự 省事).
♦ Ngoài ra, hơn nữa. ◇Vương Vũ Xưng 王禹偁: Bổn nguyên giai tả lỗ, Dị đoan diệc hàm ta 本源皆瀉滷, 異端亦鹹鹺 (Diêm trì thập bát vận 鹽池十八韻).
♦ Sự đoan ngoài ý liệu. ◇Kha Đan Khâu 柯丹丘: Kim nhật thú thân hài phụng loan, Bất tri hà cố lai trì hoãn. Mạc phi tha nhân sanh dị đoan, Tu tri nhân loạn pháp bất loạn 今日娶親諧鳳鸞, 不知何故來遲緩. 莫非他人生異端, 須知人亂法不亂 (Kinh thoa kí 荊釵記, Thưởng thân 搶親).

---