省
tỉnh, tiển♦ (Động) Xem xét, kiểm điểm. ◇Luận Ngữ 論語: Nội tỉnh bất cứu 內省不疚 (Nhan Uyên 顏淵) Xét trong lòng không có vết (không có gì đáng xấu hổ).
♦ (Động) Thăm hầu. ◎Như: thần hôn định tỉnh 晨昏定省 sớm tối thăm hầu.
♦ (Động) Hiểu, lĩnh ngộ. ◇Sử Kí 史記: Lương vi tha nhân ngôn, giai bất tỉnh 良為他人言, 皆不省 (Lưu Hầu thế gia 留侯世家) (Trương) Lương nói cho người khác nghe, thì họ đều không hiểu.
♦ (Động) Khảo giáo. ◇Lễ Kí 禮記: Nhật tỉnh nguyệt thí 日省月試 (Trung Dung 中庸) Hằng ngày khảo dạy, hằng tháng thi kiểm.
♦ (Động) Dè sẻn, tiết kiệm. ◎Như: tỉnh kiệm 省儉 tằn tiện.
♦ (Động) Giảm bớt. ◎Như: tỉnh sự 省事 giảm bớt sự phiền toái. ◇Thủy hử truyện 水滸傳: Phục vọng bệ hạ thích tội khoan ân, tỉnh hình bạc thuế, dĩ nhương thiên tai, cứu tế vạn dân 伏望陛下釋罪寬恩, 省刑薄稅, 以禳天災, 救濟萬民 (Đệ nhất hồi) Cúi mong bệ hạ tha tội ban ơn, giảm hình bớt thuế, cầu miễn tai trời, cứu tế muôn dân.
♦ (Động) Khỏi phải, không cần. ◇Mạnh Hán Khanh 孟漢卿: Tỉnh phiền não, mạc thương hoài 省煩惱, 莫傷懷 (Ma hợp la 魔合羅, Tiết tử 楔子) Khỏi phiền não, đừng thương nhớ.
♦ (Danh) Một cơ cấu hành chánh thời xưa. ◎Như: trung thư tỉnh 中書省 sở quan cai quản việc quốc nội (thời xưa), nhà Minh đổi thành ti bố chánh. ◇Nguyễn Trãi 阮廌: Vi tỉnh thối quy hoa ảnh chuyển 薇省退歸花影轉 (Thứ vận Trần thượng thư đề Nguyễn bố chánh thảo đường 次韻陳尚書題阮布政草堂) Ở vi sảnh (ti bố chánh) lui về, bóng hoa đã chuyển.
♦ (Danh) Tỉnh, đơn vị khu vực hành chánh trong nước, ở trên huyện. ◎Như: Quảng Đông tỉnh 廣東省 tỉnh Quảng Đông.
♦ (Danh) Cung cấm. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: Trung quan thống lĩnh cấm tỉnh, Hán gia cố sự 中官統領禁省, 漢家故事 (Đệ tam hồi) Các hoạn quan coi sóc việc trong cung cấm, phép cũ nhà Hán (từ xưa vẫn thế).
♦ Một âm là tiển. § Thông tiển 獮.
1. [定省] định tỉnh 2. [不省] bất tỉnh 3. [不省人事] bất tỉnh nhân sự 4. [宮省] cung tỉnh 5. [六省] lục tỉnh 6. [人事不省] nhân sự bất tỉnh 7. [反省] phản tỉnh 8. [三省] tam tỉnh 9. [晨昏定省] thần hôn định tỉnh 10. [修省] tu tỉnh