的
đích, để♦ (Hình) Tươi, sáng. ◇Tống Ngọc 宋玉: Chu thần đích kì nhược đan 朱脣的其若丹 (Thần nữ phú 神女賦) Môi đỏ tươi như son.
♦ (Hình) Trắng. ◇Hoàng Thao 黃滔: Quy ngâm tấn đích sương 歸吟鬢的霜 (Tống hữu nhân biên du 送友人邊游) Trở về than van tóc trắng sương.
♦ (Danh) Trán trắng của ngựa. Cũng chỉ ngựa trán trắng.
♦ (Danh) Đích để bắn tên. ◇Vương Sung 王充: Luận chi ứng lí, do thỉ chi trúng đích 論之應理, 猶矢之中的 (Luận hành 論衡, Siêu kì 超奇) Bàn luận hợp lí, cũng như tên bắn trúng đích.
♦ (Danh) Mục đích, tiêu chuẩn, chuẩn thằng. ◇Liễu Tông Nguyên 柳宗元: Kì đạo dĩ sanh nhân vi chủ, dĩ Nghiêu Thuấn vi đích 其道以生人為主, 以堯舜為的 (Lục Văn Thông tiên sanh mộ biểu 陸文通先生墓表) Đạo của ông lấy nhân sinh làm chủ, lấy Nghiêu Thuấn làm tiêu chuẩn.
♦ (Danh) Chấm đỏ trang sức trên mặt phụ nữ thời xưa. ◇Vương Xán 王粲: Thoát y thường hề miễn trâm kê, Thi hoa đích hề kết vũ thoa 稅衣裳兮免簪笄, 施華的兮結羽釵 (Thần nữ phú 神女賦) Thoát y thường hề cởi trâm cài, Bôi thêm trên mặt chấm đỏ tươi đẹp hề kết thoa thúy vũ.
♦ (Danh) Chỉ ngọn núi cao và nhọn.
♦ (Phó) Xác thực, chân xác, đúng là. ◎Như: đích xác 的確.
♦ (Phó) Bổ nghĩa cho động từ hoặc hình dung từ đặt trước 的. ◇Tây sương kí 西廂記: Mã nhi truân truân đích hành, xa nhi khoái khoái đích tùy 馬兒迍迍的行, 車兒快快的隨 (Đệ tứ bổn 第一本, Đệ tam chiết) Ngựa hãy chạy chầm chậm, xe hãy theo sau nhanh nhanh. § Nhượng Tống dịch thơ: Ngựa kia chầm chậm chứ nào, Xe kia liều liệu theo vào cho mau.
♦ (Phó) Biểu thị trình độ hoặc kết quả (trong phần câu đặt sau 的). ◇Thủy hử truyện 水滸傳: Khứ na tiểu nhị kiểm thượng chỉ nhất chưởng, đả đích na điếm tiểu nhị khẩu trung thổ huyết 去那小二臉上只一掌, 打的那店小二口中吐血 (Đệ tam hồi) Hướng tới trên mặt tên tiểu nhị đó chỉ một chưởng, đánh tên tiểu nhị quán trọ đó (mạnh đến nỗi) hộc máu mồm. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: Chẩm ma kỉ nhật bất kiến, tựu sấu đích giá dạng liễu 怎麼幾日不見, 就瘦的這樣了 (Đệ nhất hồi) Làm sao mới mấy ngày không gặp mặt mà đã gầy sút như thế.
♦ (Trợ) Đặt sau hình dung từ: biểu thị tính chất, đặc điểm. ◎Như: mĩ lệ đích phong cảnh 美麗的風景 phong cảnh đẹp, thông minh đích tiểu hài 聰明的小孩 đứa trẻ thông minh.
♦ (Trợ) Đặt sau danh từ hoặc đại danh từ: của, thuộc về. ◎Như: ngã đích thư 我的書 sách của tôi, thái dương đích quang 太陽的光 ánh sáng (của) mặt trời.
♦ (Trợ) Cùng với những chữ đặt trước 的 tạo thành một nhóm chữ giữ vai trò của một danh từ. ◇Tây sương kí 西廂記: Lão đích tiểu đích, thôn đích tiếu đích, một điên một đảo, thắng tự náo nguyên tiêu 的小的, 村的俏的, 沒顛沒倒, 勝似鬧元宵 (Đệ nhất bổn 第一本, Đệ tứ chiết) Kẻ già người trẻ, kẻ quê người thanh, đông đúc hỗn tạp, náo nhiệt hơn cả đêm rằm tháng giêng. ◇Lão Xá 老舍: Nhất vị chưởng quỹ đích, án chiếu lão quy củ, nguyệt gian tịnh một hữu hảo đa đích báo thù 一位掌櫃的, 按照老規矩, 月間並沒有好多的報酬 (Tứ thế đồng đường 四世同堂, Nhị thất 二七) Một người làm chủ tiệm, theo lệ cũ, mỗi tháng không nhận được thù lao cao cho lắm.
♦ (Trợ) Đặt sau một đại từ và trước một danh từ: chỉ tư cách, chức vụ của nhân vật tương ứng với đại từ đó. ◎Như: kim thiên khai hội thị nhĩ đích chủ tịch 今天開會是你的主席 cuộc họp hôm nay, anh làm chủ tịch.
♦ (Trợ) Đặt sau danh từ hoặc đại từ vốn là đối tượng của một hành động. ◎Như: biệt khai tiểu Lí đích ngoạn tiếu 別開小李的玩笑 đừng có đùa cợt bé Lí. ◎Như: trảo nhĩ đích ma phiền 找你的麻煩 làm phiền anh.
♦ (Trợ) Đặt giữa động từ và tân ngữ trong câu, để nhấn mạnh động tác trong phần này về chủ ngữ, tân ngữ, thời gian, nơi chốn, phương thức, v.v. ◎Như: lão Triệu phát đích ngôn, ngã một phát ngôn 老趙發的言, 我沒發言 lão Triệu nói đó thôi, tôi không có nói.
♦ (Trợ) Dùng sau một nhóm chữ ở đầu câu, để nhấn mạnh nguyên nhân, điều kiện, tình huống, v.v. (trong phần câu theo sau 的). ◎Như: tẩu a tẩu đích, thiên sắc khả tựu hắc liễu hạ lai lạp 走啊走的, 天色可就黑了下來啦 đi mau đi thôi, trời sắp tối rồi.
♦ (Trợ) Dùng sau một loạt liệt kê, biểu thị: còn nữa, vân vân. ◎Như: lão hương môn thế trà đảo thủy đích, nhiệt tình cực liễu 老鄉們沏茶倒水的, 熱情極了 bà con lối xóm pha trà, rót nước, ..., sốt sắng vô cùng.
♦ (Trợ) Đặt cuối câu, biểu thị khẳng định hoặc tăng cường ngữ khí. ◇Tây sương kí 西廂記: Thử tự thị Tắc Thiên hoàng hậu cái tạo đích, hậu lai băng tổn, hựu thị Thôi tướng quốc trùng tu đích 此寺是則天皇后蓋造的, 後來崩損, 又是 崔相國重修的 (Đệ nhất bổn 第一本) Chùa này là do hoàng hậu Võ Tắc Thiên tạo dựng lên đấy, về sau hư hại, lại là Thôi tướng quốc trùng tu đấy.
♦ (Trợ) Dùng giữa hai số từ: biểu thị cộng vào hoặc nhân lên với nhau. ◎Như: lục bình phương mễ đích tam mễ, hợp thập bát lập phương mễ 六平方米的三米, 合十八立方米 sáu mét vuông nhân với ba mét, thành mười tám mét khối.
1. [的當] đích đáng 2. [的實] đích thật 3. [的確] đích xác 4. [端的] đoan đích 5. [表的] biểu đích 6. [鵠的] cốc đích 7. [主的] chủ đích 8. [真的] chân đích 9. [準的] chuẩn đích 10. [目的] mục đích 11. [他媽的] tha ma để 12. [中的] trúng đích